Co do zasady spadkodawca może swobodnie dysponować swoim majątkiem, a co za tym idzie ma prawo ustanowić swoim spadkobiercą dowolną osobę. Niektóre rozrządzenia mogą jednak budzić zastrzeżenia. Ma to miejsce w sytuacji, gdy dochodzi do pokrzywdzenia osób najbliższych zmarłemu – w szczególności, gdy spadkodawca pomija w testamencie osoby bliskie i ustanawia spadkobiercą osobę obcą. Warto wiedzieć, że prawo polskie w takich sytuacjach przewiduje instytucję zachowku, czyli roszczenia o zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej, który ma służyć zabezpieczeniu finansowemu członków najbliższej rodziny spadkodawcy i ochronie ich interesów.
1. Kto może ubiegać się o zachowek?
Zachowek przysługuje tym, którzy dziedziczyliby spadek z ustawy. Uprawnionymi do zachowku są zstępni, małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Należy jednak mieć na uwadze fakt, iż rodzice są uprawnieni do zachowku wyłącznie w sytuacji, gdy spadkodawca nie miał zstępnych. Ponadto separacja stwierdzona orzeczeniem sądu uniemożliwia małżonkowi spadkodawcy ubieganie się o zachowek.
2. Wysokość zachowku
Wysokość zachowku jest zależna od wartości spadku. Zachowek z reguły wynosi połowę wartości udziału spadkowego, który przysługiwałaby uprawnionemu, gdyby dziedziczył ustawowo. Od tej zasady istnieją dwa wyjątki – w przypadku, gdy uprawniony jest małoletni bądź też gdy uprawniony jest trwale niezdolny do pracy zachowek wynosi ⅔ wartości tego udziału. Zachowek zawsze oznacza się w kwocie pieniężnej.
3. Co zalicza się na zachowek?
Na należny zachowek należy zaliczyć darowizny dokonane przez spadkodawcę na rzecz uprawnionego. W przypadku, gdy uprawniony jest zstępnym spadkodawcy, na zachowek należy także doliczyć koszty jego wychowania i wykształcenia poniesione przez spadkodawcę, ale tylko w sytuacji, gdy są przekraczają one przeciętnie ponoszone koszty przyjęte w danym środowisku.
4. Odpowiedzialni z tytułu zachowku
Za zapłatę zachowku co do zasady odpowiedzialni są spadkobiercy. Warto jednak pamiętać, iż w sytuacji sytuacji gdy nie można od nich uzyskać zapłaty, uprawniony ma prawo dochodzić uzupełnienia zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę zaliczoną do spadku bądź osoby, na którą rzecz został uczyniony zapis windykacyjny.
Jeśli chcą Państwo skorzystać z pomocy Kancelarii prawnej De Iure w Krakowie w sprawie prawa spadkowego, w sprawie o zachowek – jesteśmy do dyspozycji.
tel. (+48) 507 936 099
sekretariat@kancelaria-prawna-krakow.pl
Kancelaria prawna „De Iure”
Kraków, ul. Gdyńska 28